بررسی بخش مسکن درون طرح جامع جدید شـهر خرم آباد

این تحقیق توسط دانشجویـان زیر انجام شده و مربوط بـه کلاس برنامـه ریزی مسکن مـیباشد

معصومـه صوفی پور

پروانـه حق شناس

فاطمـه بیرانوند

فریبا عبدلی فرخی

دانشجویـان دانشگاه پیـام نور لرستان(الشتر)

زمستان :1391

چکیده : جمعیت محله فلک الدین خرم اباد

هدف مقاله ی حاضر بررسی بخش مسکن درون طرح جامع شـهر مـی باشد .

بخش اصلی مقاله با تعریفی از طرح جامع و پیشینـه طرح جامع درون ایران آغاز شده و در ادامـه بـه اهمـیت مسکن و همچنین پیش بینی فضاهای مس درون طرحهای عمران شـهری پرداخته شده هست و سپس طرح جامع شـهر خرم آباد را بررسی و مورد تجزیـه و تحلیل قرار داده شده هست و درون آخر ایرادات طرح جامع و پیشنـهادهایی مطرح شده هست .

واژگان کلیدی : مسکن ، جمعیت محله فلک الدین خرم اباد طرح جامع شـهر ، برنامـه ریزی مسکن ، الگوی برنامـه ریزی جامع

مقدمـه :

مسکن کـه مانند غذا یکی از احتیـاجات اساسی انسان هست ، درون تمام دوران حیـات بشر ، مخصوصاً درون قرن اخیر کـه هنی با سرعت زیـادی افزایش یـافته هست ، از مسائل مـهم اقتصادی و اجتماعی جوامع مختلف بوده و هست . جمعیت محله فلک الدین خرم اباد گرچه گاهی مسئله مسکن بخاطر دلایل اقتصادی و اجتماعی و سیـاسی درون بعضی از جوامع بـه صورتهای مختلف وجود داشته هست .

افزایش نسبت بـه هزینۀ مسکن بـه هزینـه های خوراکی ، نشانۀ با اهمـیت تر شدن مسئله مسکن درون ایران هست ، بـه طوری کـه در چند سال اخیر ، مسئله مسکن بـه عنوان یک مسئله روز مورد توجه دولتمردان ، متخصصین و بالاخره بیشتر خانوارهای ایرانی قرار گرفته هست . جمعیت محله فلک الدین خرم اباد ( عابدین درکوش سعید ، درآمدی بـه اقتصاد شـهری ، ص 137 )

برنامـه ریزی و تهیـه طرح های شـهری براساس ضرورتهایی انجام مـی شود . این ضرورتها از طریق موضوع شناسی مسائل شـهری شناسایی شده و براساس موضوع طبقه بندی مـی شود . ضرورتها معرف وضعیتی کـه استمرار آن ممکن هست وضعیت نظام زیست و معیشت شـهری را مختل سازد . بـه همـین دلیل تشخیص ضرورتها درون تعریف اه بـه برنامـه ریزان کمک مـی کند . ضرورتها ممکن هست عینی ، یعنی برگرفته از وضعیت ناهنجار موجود یـا ذهنی ، یعنی برخاسته از نوعی تصور بر مبنای آینده نگری باشد . بـه طور کلی ضرورتهای مطرح شده درون روند تهیـه طرحهای شـهری درون گروه های ذلیل طبقه بندی مـی شوند :

1-ساماندهی وضع موجود

2-ضرورتهای اجتماعی و فرهنگی

3-ضرورتهای اقتصادی

4-ضرورتهای فیزیکی و کالبدی

5-ضرورت همسویی با روند تحولات و توسعه شـهری

6-ضروتهای مدیریتی و اداری

7-ضرورتهای سیـاسی و اجرایی

شناخت ضرورتها ممکن هست تصمـیم گیریـها و اقدامـهای اجرایی را بـه سمتی هدایت کند کـه در نـهایت بالندگی جامعه شـهری را تحقق بخشد . هدف نـهایی از تهیـه طرحهای شـهری ، ارائه الگویی از هندسه فضای شـهری هست که درون قالب آن انسان ضمن احساس امنیت و آسایش بتواند بـه زندگی بالنده و مولدی دست یـافته و مـیراث تمدن شـهری را درون شکلی بایسته بـه آیندگان منتقل کند . شـهر محیط اجتماعی مرکب از طیف وسیعی از شـهروندان با سلایق و خواسته های متنوع هست ، از این رو برجسته ترین ویژگی اش ماهیت مردمـی آن هست . طرحهای شـهری بـه همـین علت حتما خصلت انسان مدار داشته باشند نـه دولت مدار و ابزرار مدار . انسان محوری و انسان مداری اصلی ترین و برجسته ترین ویژگی طرحهای شـهری هست . ( رهنمایی محمد تقی ، فرآیند برنامـه ریزی شـهری ایران ، ص 24 ) .

عرصه پژوهش :

شـهر خرم آباد مرکز استان لرستان هست که بـه جهت استقرار درون مسیر راههای ارتباطی استانـهای همجوار لرستان از قدیم الایـام به منظور اسکان عشایر و طویف مختلف ایلات این منطقه مورد استفاده بوده و به علت سعشایر و یکجانشینی آنان شمار جمعیت شـهر خرم آباد را با ازدیـاد فراوان روبرو ساخته هست .

در نخستین سرشماری عمومـی ایران کـه در آبانماه سال 1335 انجام گرفت شمار جمعیت شـهر خرم آباد 38676 نفز گزارش شده هست .

در سال 1345 جمعیت این شـهر بـه 591578 نفر بالغ گردید کـه نشان از افزایش 3/4 درصد بـه سکنـه این شـهر مـی باشد . درون سال 1355 ، جمعیت این شـهر 194912 نفر گزارش شده هست که رشد سالانـه برابر 66/5 درصد مـی باشد . درون سرشماری 1365 کـه در زمان شعله ور آتش جنگ تحمـیلی انجام شد تعداد جمعیت ساکن درون شـهر خرم آباد معادل 208592 نفر گزارش گردیده کـه نشان رشد سالانـه بـه مـیزان 87/6 درصد مـی باشد . بیشتر از نیمـی از این افزایش مربوط بـه مـهاجرانی هست که درون طول سالهای جنگ تحمـیلی بـه شـهر خرم آباد مـهاجرت کرده اند .

آخرین سرشماری درون آبانماه 1385 انجام شد . نتایج نـهایی این سرشماری شمار ساکنان شـهر بـه 333945 نفر بالغ مـی گردد . روند رشد جمعیت سالانـه درون شـهر خرم آباد کاسته شده و به 2/2 درصد تقلیل یـافت .

جدول تحولات جمعیت و خانوار درون شـهر خرم آباد

سال

خانوار

جمعیت

بعد خانوار

افزایش جمعیت

تعداد

رشد سالانـه

1335

6330

38676

11/6

ـــ

1345

10903

59578

46/5

20902

32/4

1355

20111

104912

22/5

45334

66/5

1365

38749

208592

38/5

103680

87/6

1375

50976

272815

35/5

64223

68/2

1385

76026

33945

39/4

61130

02/2

مـیانگین رشد سالانـه جمعیت 85-1335

31/4

ادبیـات تحقیق :

طرح جامع شـهری ، با هدف مشخص جهت های توسعه و تدوین برنامـه به منظور شـهر و همچنین تأمـین نیـازمندیـهای آن بر مبنای پیش بینی ها و اه توسعه شـهری تهیـه مـی شود . طرح جامع شـهری عبارت از طرح بلند مدتی هست که درون آن نحوه استفاده از زمـینـها و منطقه بندی مربوط بـه حوزه های مس ، تجاری ، خدماتی ، صنعتی ، اداری و ... مشخص مـی شود . درون تهیـه طرح جامع شـهری ، ابتدا لازم هست مشاور شـهرساز ، بـه مطالعه وضع موجود شـهر بپردازد و پس از انجام مطالعات مـیدانی و برداشت سطوح موجود اقدام بـه تجزیـه و تحلیل اطلاعات بـه دست آمده کند . درون گام بعدی لازم هست که هدف ها و اولویت هایی کـه در بهسازی شـهر ضروری هستند مشخص شوند . نخستین طرح جامعی کـه در ایران تهیـه و تصویب شد ، طرح جامع بندر لنگه درون سال 1345 بوده هست .

برنامـه ریزی فرآیند ذهنی و عملی مجموعه ای از تصمـیم گیریـهای سنجیده ای هست که براساس قیودات کمـی ، کیفی ، زمانی و مکانی شیوه دخالت انسان را درون موضوعی مشخص بیـان مـی کند .

برنامـه ریزی از نظر دیویدف و راینر : برنامـه ریزی فرآیندی به منظور تعیین اعمال مناسب درون آینده با استفاده از رشته ای از گزینش هاست . کاربرد واژه تعیین بـه دو منظور هست : کشف و تأمـین .

برنامـه ریزی از نظر گلاسون : برنامـه ریزی گونـه ای شیوه اندیشیدن دربارۀ مسائل اجتماعی و اقتصادی هست . برنامـه ریزی عمدتاً درون راستای آینده هست . بـه شدت با ارتباط هدف های کلی و تصمـیم های گروهی ، سرو کار دارد و برای کنش فراگیر درون سیـاست و برنامـه ریزی مـی کوشد .

برنامـه ریزی از نظر فن : برنامـه ریزی راهنمای تغییر درون درون سیستم اجتماعی هست . بـه طور ویژه بـه معنی فرآیند خود رهنمونی هست که ممکن هست در بردارنده رشد تغییر پذیری اجزای زیر مجموعه یک سیستم ، بـه کار اندازی ساختار سیستم ( سیـاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، و نگهداشت مرزهای سیستم درون زمان روند تغییر باشد .

از دیدگاه مولن یک طرح شـهرسازی ، شمایی از سازماندهی فضای شـهر هست که به منظور جمعیتی معین با سطح مشخص از رفاه اجتماعی درون نظر گرفته مـی شود و بر مبنای پیشنـهاد نظری و تواناییـهای بالقوه و بالفعل موجود درون یک جامعه تنظیم مـی شود . ( رهنمایی ، 1383 ، ص 12)

از دیدگاه جغرافیـایی ، شـهر عبارت هست از مکان یـا عرصه تعریف شده ای کـه شاخصهای حیـاتی انسان درون محدوده آن بـه شکل تبلور یـافته عینیت مـی یـابد . شاخصهای هفتگانـه حیـاتی انسان یـا نقشـهای اساسی انسان به منظور ابراز وجود ، درون مفهومـی کـه فرانتس شافر و کارل روپرت بیـان کرده اند عبارتند از : تولید مثل و تداوم بقا ، اشتغال ، سیـا زیست ، آموزش و پرورش ، آمد و شد یـا جا بـه جایی ، تأمـین و تدارک نیـازها ، استراحت و فراغت .

با نگاهی اجمالی بـه چگونگی ایفای نقشـهای اساسی و شاخصهای حیـاتی فرق بین شـهر و روستا مشخص مـی شود کـه این نقشـهای حیـاتی ، کـه شاخص زیستی بـه شمار مـی روند ، درون جوامع شـهری بـه مراتب تبلور یـافته تر و سامان یـافته تر انجام مـی گیرد . ( رهنمایی ، 1383 ، ص 8 )

امروزه طراحی شـهری از برآوردن سه تقاضای اصلی پایداری منظر شـهری ، یعنی وحدت درون مقیـاس ، وحدت درون فضای ی و تناسب ناتوان هست و بنابراین حتما بکوشد که تا راه حلهایی به منظور رفع معضلات و مشکلات محیط زیست فراهم آورد ، کـه این امر با تغییر ساختار دولتها به منظور هماهنگی درون اجرای طرحها ، استفاده از فناوری جدید ، حفاظت و نگهداری از محیط زیست و در ضمن با جذب گردشگران محقق خواهد شد . متأسفانـه درون ایران مدیریت شـهری مسأله منظر شـهری را کـه مقوله ای تأثیر گذار و تأثیر پذیر هست به مالکان و بساز و بفروشـهای شـهری واگذار کرده و چون کار آنان خارج از ضوابط و معیـارهای صحیح و اصولی هست ، بعد بنابراین عناصر طرح شـهرهای ما فاقد ارتباط و هماهنگی و همچنین فاقد استانداردهای لازم به منظور تأمـین آسایش شـهروندان هست . ( رهنمایی ، 1383 ، ص 12 )

تعریف طرح جامع :

طرحهای جامع طرحهایی فراگیرند کـه برای نظم و نسق بخشیدن بـه عرصه های شـهری و تعریف خطوط کلی توسعه ، بعد از بررسی وضعیت موجود و نیـاز سنجیـهای متناسب ،ارزیـابی قدرت عمل مؤلفه های تأثیر گذار و همچنین با آینده نگری واقع بینانـه براساس افقهای زمانی به منظور شـهرها تهیـه مـی شوند . طرحهای جامع شـهری درون محتوای کلی خود حتما شیوه ها و سازو کارهای انتظام امور شـهری را درون عرصه های مختلف و افقهای زمانی آینده بـه صورت تصویری و تحلیلی ، یعنی رعایت رابطه علت و معلولی ، تعریف و طراحی کنند و به عنوان تصمـیم گیری اولیـه درون اختیـار مدیران شـهری قرار دهند . مرجع تصویب طرحهای جامع ، شورای عالی شـهرسازی و معماری یـا شوراهای شـهر سازی و معماری استانـها با تأیید شورای عالی شـهرسازی و معماری هست . ( رهنمایی محمد تقی و شاه حسینی پروانـه ، 1383 ، ص 95 )

بیشتر طرحهای جامع شـهری بـه صورت زطرحهای کلی شـهر به منظور 20 سال آینده تهیـه مـی شود و هدف از تهیۀ آن تعیین چگونگی توسعۀ شـهر درون 20 سال آینده هست . اه کلی طرح جامع شـهری را مـی توان بـه شرح زیر بیـان کرد :

1-تعیین سامانمند توسعۀ فیزیکی شـهر

2-تضمـین زمـین بـه گزینـه های مختلف با حداکثر استفادۀ بالقوه از آن

3-فراهم تسهیلات لازم به منظور ارضای نیـازهای مختلف جامعۀ شـهری

4-توسعۀ اقتصادی درون تأمـین فرصتهای اشتغال به منظور همۀ بخشـهای نیروی انسانی

5-تأمـین خدمات عمومـی به منظور شـهروندان ، مانند امکانات حمل و نقل ، آموزش و پرورش و غیره

6-تعیین محدودۀ محیطهای محله ای – واحد همسایگی . (شکوئی حسین ، 1383 ، ص 250 )

هدف اصلی از تهیـه طرحهای جامع ، ارائه سیمای کلی و برنامـه توسع دآینده آنـهاست کـه با ملحوظ داشتن تناسب های فیزیکی و هماهنگی با گروههای اجتماعی و عملکرد شـهرها انجام مـی گیرد .

( رهنمایی ، 1383 ، ص 88 )

پیشینـه طرح جامع درون ایران :

نخستین طرح جامعی کـه در ایران تهیـه و تصویب شد ، طرح جامع بندر لنگه درون سال 1345 بوده هست . بعد از آن ، طرح های جامع شـهرهای بندر عباس ، تهران ، تبریز ، قزوین و رشت درون سال 1346 بـه تصویب رسیده هست .

طرح جامع درون واقع الگوی درست استفاده از زمـینـهای یک شـهر هست . بـه گزارش روابط عمومـی شـهرداری تهران ، شـهر و شـهر نشینی ، همواره چهره زمـین را تغییر مـی دهد . براساس آمار سازمان ملل بیش از پنجاه درصد ساکنین زمـین درون شـهرها سدارند ، این درون حالی هست که درون قرن گذشته تنـها ده درصد از جمعیت کره زمـین درون شـهرها سداشته اند طبق پیش بینی سازمان ملل که تا کمتر از چهل و پنج سال دیگر ، بیش از هفتاد و پنج درصد جمعیت زمـین را شـهرنشینان تشکیل خواهند داد . شـهرها ، مرکز رشد جمعیت ، سرمایـه ، فرهنگ و اطلاعات هستند . طی سالیـان گذشته نقش شـهرها بـه عنوان مراکز مالی گسترش یـافته و باعث ایجاد نوعی بی نظمـی ، اغتشاش و تراکم جمعیتی شده هست . با توجه بـه گسترش روز افزون تعداد شـهرها و افزایش تمایل مردم بـه شـهر نشینی ، لزوم برنامـه ریزی به منظور شـهرها را ضروری کرده هست . به منظور زندگی بهتر درون شـهرها معمولاً درون علم شـهرسازی بـه مواردی نظیر طرح هادی ، طرح تفضیلی و طرح جامع اشاره مـی شود .

یکی از مـهمترین طرحهای جامعی کـه قبل از انقلاب تهیـه و تصویب شد ، طرح جامع شـهر تهران بود کـه تهیـه این طرح مشترکا بر عهده فرمانفرماییـان از ایران و شرکت ویکتورگرون از ایـالت متحده آمریکا بود . درون سال 1347 این طرح بـه تصویب دولت رسید .

در ایران غلبه الگوی سنتی درون دهه های گذشته ، باعث گردید کـه فرآیند تدوین و طراحی طرحهای شـهری ، همچنان درون قالب این نگرش تداوم یـابد . بجز پاره ای تحولات درون مقیـاس و نحوه مطالعات ، کـه به تغییر شرح خدمات پایـه طرحهای شـهری درون دهه 60 انجامـید ، و فرآیند مطالعه پایـه ، همچنان مسیر واحدی را دنبال کرد . درون اواخر دهه 70 ، تغییر نگرش درون حوزه اندیشـه های شـهر سازی جامعه ، موجب بروز رویکردهای جدید جدید تحت عنوان دیدگاه ساختاری - راهبردی گردید . هر چند بیش از 4 دهه از عمر طرحهای شـهری ( طرحهای جامع و تفصیلی ) درون کشور مـی گذرد ، لیکن ارزیـابی های مستمری از این طرحها ( چه درون حوزه مطالعات ، برنامـه ریزی و یـا اجرا ) بـه عمل نیـامده هست و موارد مرتبط بـه صورت مقطعی و در قالب رساله های دانشگاهی و یـا تحقیقات مشاوره ای ، طی چند سال اخیر صورت گرفته هست .

( مقاله ارزیـابی مـیزان تحقق پذیری طرحهای جامع و تفصیلی شـهرهای استان آذربایجان شرقی ، سید علی ، دکتر مجتبی رفیعیـان )

اهمـیت مسکن درون طرح جامع :

مسکن امری چند وجهی هست و از دیدگاههای گوناگون از جمله معماری ، فنون احداث بنا ، تأسیسات بناهای مس ، هزینـه زمـین و ساختمان ، اعتبارات مسکن ، بازار مسکن ، قوانین و مقررات ناظر بر خانـه سازی ، مسکن حاشیـه ای و جز اینـها ، قابل بررسی مـی باشد .

برای شناخت چگونگی وضع مسکن شـهری و ارزیـابی آن درون زمان تهیۀ طرحهای توسعه و عمر الو و تفصیلی شـهرها و نیز بـه منظور دست یـافتن بـه برخی داده های مـهم و قابل استفاده درون طرح ریزی شـهری از جمله مساحت مس ، مساحت زیر بنای مس ، تراکم کمس ، مساحت آزاد خصوصی ( یـا ختگی ) ، سرانـه ها ، ضوابط عملی احداث بنا و سرانجام به منظور تهیۀ مقدمات پیش بینی کاربردی مس درون طرح ، غالباً لازم هست علاوه بر استفاده از اطلاعات و آمارهای موجود ، سنجشـهای مستقیمـی نیز انجام گیرد . اگر زمان تهیۀ طرح توسعه و عمران یـا تفصیلی شعری فاصلۀ نسبتاً زیـادی با زمان انجام سرشماریـهای عمومـی نفوس و مسکن داشته باشد ، دسترسی بـه برآورد بهنگام از جمعیت و توزیع ستی و آن ، جمعیت فعال و شاغل و بیکار درون جستجوی کار ، ترکیب شاغلان بر حسب گروههای شغلی و بخشـهای فعالیت و اطلاعاتی از این دست ، بسیـار مغتنم تواند بود . ( توفیق فیروز ، 1369 ، ص 1 )

درطرحهای شـهری بـه مطالعات مسکن و ساختمان ازدو بعد توجه مـی شود:

الف) بعد اجتماعی و اقتصادی : وضعیت مسکن از این نظر بـه سرانـه های مسکن ، نحوه تصرف یـا مالکیت ، تعداد خانوارهای ساکن درون واحد مس ، نوع برخورداری از تجهیزات ، مـیزان اجاره نشینی ، نسبت اجاره بـه درآمد خانوار ، عمر ساختمان و مسائلی نظیر اینـها مـی پردازد .

ب)بعد فنی و مـهندسی : از این نظر مسائلی مانند کیفیت ساختمان ، نوع مصالح ، شیوه مـهندسی ، سازگاری با آب و هوا ، نوع تأسیسات و تجهیزات ، معماری و منظری کـه در چسشم انداز شـهری بـه وجود مـی آید ارزیـابی و بررسی مـی شود .

در طرحهای شـهری ساماندهی اجتماعی و فیزیکی و ساختمان ، ارائه منظری تأثیر گذار از شـهر فراهم آوردن محیطی آرام به منظور شـهروندان اهمـیت بسیـاری دارد. اما درون شرح خدمات طرحهای شـهری کـه در ایران تهیـه مـی شود بـه این نکات کمتر توجه مـی گردد . همچنین بـه علت توجه ن بـه مسائل مربوط بـه ویژگیـهای اجتماعی ، اقتصادی و فیزیکی مسکن و ساختمان درون شـهرها ، بویژه مشخص نبودن نقش دولت درون استاندارد مسکن اجتماعی ، بخش خصوصی با این مقوله فقط براساس رابطه سود و سرمایـه برخورد کرده و در نتیجه بد مسکنی و حاشیـه نشینی درون شـهرها رواج یـافته هست . ( رهنمایی ، 1383 ، ص 170 )

سیـاستگذاری مسکن :

سیـاستگذاری مسکن با گستره وسیعی از اقدامات دولتی درون ارتباط هست . این سیـاستگذاری ، تمام اقدامات دولتی و سیـاستهای تقنینی یـا اقتصادی را شامل مـی شوند کـه تأثیری مستقیم یـا غیر مستقیم بر مسکن دارند . این عوامل شاید حتی شامل سیـاستهایی ، نظیر حمایتهای مربوط بـه مسکن ، قیمت مسکن ، سیـاستهای مالیـاتی مؤثر درون تملک مسکن ، استانداردهای مسکن و مسائل مرتبط با اجاره خانـه نیز باشند . مسکن با سایر مقوله های رفاهی همانند بهداشت رابطه ای تنگاتنگ دارد . سیـاستگذاری مسکن و سایر بهسازی ها درون محیط زیست ، همانند بهبود سیستم فاضلاب ها درون قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ، درون بهداشت و امـید بـه زندگی افراد بسیـار بیشتر از هر دستاوردی درون پزشکی یـا خدمات بهداشتی تأثیر داشته هست . با وجود این ، شرایط نامناسب مسکن هنوز هم تداوم دارد و تأثیرات عواملی مثل رطوبت درون خانـه های کم حرارت هنوز مشاهده مـی شوند درون دسته بندی اجتماعی ، شاید اگر آن عده از افراد کم درآمد جامعه کـه نرخ بالایی از بیکاری را تجربه مـی کنند رد توجه قرار گیرند ، حتی درون صورتی کـه سیـاستگذاری محلی مسکن بتواند از توسعه مالکیت مسکن کم ارزش جلوگیری کند ، شاید آنـها تعداد کمـی از منابع را به منظور جلوگیری از نزول کیفیت مسکن خود درون اختیـار داشته باشند . سیـاستهای مسکن ، بیش از هر حوزه دیگر سیـاستگذاری اجتماعی تأثیری مستقیم بر امور محلی دارد . ( بلیک مور ، 1388 ، ص 288 )

طرح جامع خرم آباد :

بر طبق بررسی های انجام شده درون سال 1385 درون شـهر خرم آباد 76026 خانوار ساکن بوده اند . بر مبنای بررسی ها و محاسبات جمعیت شناختی شـهر ، تعداد خانوارهای خرم آبادی درون سال 1400 ( سال پایـانی طرح جامع ) 124592 خانوار خواهد شد و سطوح موجود کاربری مس طبق برداشت های مـیدانی سال 1385 برابر با 8/935 هکتار مـیباشد . مـیانگین طبقات قطعات درون وضع موجود ( 2/1 ) مـی باشد .

با احتساب افزایش مـیانگین طبقات بـه 5/2 طبقه که تا افق طرح و همچنین استفاده از بخشی از اراضی بایر کـه بعنوان توسعه آتی شـهر پیشنـهاد گردیده ، درون مجموع نیـاز مسکن آتی را جهت جمعیت پیسش بینی شده که تا افق طرح بـه تعداد 464405 نفر ، با درون نظر گرفتن تراکم بهینـه خانوار درون مسکن کـه 1 درون نظر گرفته مـی شود را تأمـین مـی نماید .

بدین ترتیب مساحت اراضی مس شـهر از 8/935 درون سال 1385 بـه 6/1593 هکتار درون سال 1400 خواهد رسید .

با توجه بـه تعداد واحدهای مس که تا پایـان طرح مـیانگین تعداد واحد مس درون ساختمان ( تراکم واحد مس درون رقطعه زمـین مس برابر 2 واحد هست ) متوسط مساحت زمـین بین 150 که تا 200 متر مربع خواهد شد .

بستر شـهر خرم آباد درون دره ای واقع گردیده کـه رودخانـه رباط ، جاری از شمالی بـه جنوب از مـیانـه آن مـیگذرد ، کوهستانـهای سترگ سفید کوه و سیـاه کمر چون دیواره ای رفیع واقع درون دو سمت شرق و غرب آن این دره را درون مـیان گرفته و هر گونـه گسترش را درون این جهات محدود کرده هست . این ساختار فیزیکی و ویژگی های مرفولوژی بستر محیطی ، توسعه شـهر را بصورت خطی و به طور عمده درون جهت شمال و جنوب و در بستر عرصه های مسطح و وسیع این مناطق هدایت نموده هست .

این اراضی همچنان از جاذبه های قوی جهت توسعه شـهر برخوردار تاست . بویژه آنکه درون محور شریـانی فعال شمالی – جنوبی کـه این مناطق را بـه مرکز شـهر مرتبط مـی سازد ، کیفیت و جاذبه اراضی و عرصه های واقع درون شمال و جنوب شـهر را افزایش داده هست که درون مجموع مـی تواند بعنوان یکی از گزینـه های گسترش احتمالی آتی شـهر درون صورت نیـاز ارزیـابی گردد ولی کشاورزی بودن اراضی این مناطق نقطه ضعف این گزینـه هست . عرصضه ای دیگر کـه مـی تواند از جهت توسعه آتی شـهر مورد ارزیـابی قرار گیرد و در حال حاضر خارج محدوده فعلی شـهر مـی باشد عبارت هست از اراضی بخش شرقی شـهر واقع درون شرق محور 60 متری شامل پهنـه ای هست ساخته نشده درون مجاورت مجتمع های مس ارتش و بسیجیـان که تا مرز دانشگاه خرم آباد .

اگرچه تپه های با ارتفاع محدود ولی قابل عمران تفاوت این عرصه را با اراضی مسطح شمالی و جنوبی متمایز مـینماید ولی غیر کشاورزی بودن آن امتیـاز برتر این گزینـه نسبت بـه گزینـه قبلی هست .

پیش بینی فضاهای مس درون طرحهای عمران شـهری :

در طرحهای توسعه و عمران ( جامع ) و تفصیلی شـهرها ، هدف اصلی از پیش بینی فضای مس ، برآورد مقدار زمـین لازم درون بافت موجود و گسترش آیندۀ شـهر بـه منظور خانـه سازی هست . درون طرحهایی کـه مانند طرحهای آماده سازی و شـهرک سازی بـه تهیۀ نقشۀ تفکیک اراضی مـی انجامند ، معمولاً حدود کلی زمـین مورد بررسی ، قبلاً شناسایی شده هست . بنابراین درون اینگونـه طرحها ضمن اینکه موضوع تخصیص زمـین مـیان کاربری مس و دیگر کاربریـها همچنان بـه قوت خود باقی هست ، اما مسأله اساسی تعیین توزیع واحدها بر حسب وسعت از سویی و نوع ( واحدهای انفرادی یـا واحدهای جمعی و در ارتفاع ) از سوی دیگر هست .

در طرحهای توسعه و عمران و تفصیلی پیش بینی کننده های مـهم عدد خانوارها و قدرت خرید آنـهاست با این حال درون اینگونـه بررسیـها بایستی بـه عوامل دیگر هم توجه شود . زیرا تعیین مساحت زیربنا و زمـین آزاد بـه صورت تابعی از عدد خانوارها و قدرت خرید آنـها ، خود بـه خود مساحت زمـین لازم را بـه دست نمـی دهد ، مگر آنکه بنا فقط درون طبقۀ همکف ساخته شود . بلکه درون این زمـینـه مقررات مربوط بـه احداث بنا نیز ، کـه بر روی هم درون تراکم مجازی ساختمانی یـا سطح مجاز پوشش همکف تصحیح و احیـاناً تعدیل پیش بینی های کلی مفید فایده تواند بود .در طرحهای آماده سازی و شـهرک سازی نمـی توان بـه متغیرهای بالا بسنده کرد . زیرا عامل تعیین کننده درون آنـها تشخیص جمعیت یـا گروه اصطلاحاً هدف و ویژگیـهای آن هست . بنابراین درون اینگونـه طرحها نـه تنـها قدر مطلق ، کـه توزیع نسبی خانوارها بر حسب وسعت و گروههای درآمد نیز از اهمـیت زیـادی برخوردار مـی باشد . نظرها و اعضای خانوارهای گروه هدف هم از عوامل تعیین کننده اند . طبعاً درون این طرحها تحلیل شرایط وامـهای مسکن و نیز قیمت زمـین و بنا دارای اهمـیت بیشتری مـی باشد . گاهی علاوه بر مقادیر کلی زمـین و ساختمان مس ، توزیع مکانی زمـین درون نواحی گوناگون شـهر و همچنین مقررات مربوط بـه استفاده از آنـها نیز موضوع بررسی هست . درون چند دهۀ اخیر الگوهای متعددی به منظور پاسخگویی بـه این نیـاز کـه از مقولۀ مکان یـابی و الگوهای کاربری زمـین و گاهی کاربری و ترابری هستند ، تدارک دیده شده اند . نکته شایـان توجه درون این الگوها اینکه غالباً درون آنـها موضوع مکان یـا بی اراضی مس همراه و در تعامل با مکان یـابی دیگر فعالیتها یکجا انجام مـی گیرد . استدلال ابتدایی بدین قرار هست که هر خانوار درون عین حال نیـاز بـه سرپناه و مایحتاج زندگی ( خوراک ، پوشاک ، بهداشت و ... ) دارد . بعد بایستی درآمدی داشته باشد که تا هر دو نیـاز را برآورده کند . چون معمولاً برایب درآمد بایستی کارکرد ، از طریق خانـه بـه محل کار پیوند مـی یـابد . علاوه بر این فاصلۀ کالبدی مـیان محل سو کار ، ناسودمندی ناشی از سفر مـیان آن دو و هزینـه مترتب بر این سفرها از درآمد قابل تخصیص بـه امر تأمـین مسکن و خرید دیگر نیـازمندیـها مـی کاهد . ( توفیق فیروز ، 1369 ، ص 81 )

روشـهای برآورد احتیـاجات مسکن :

روشـهای برآورد احتیـاجات مسکن عبارتند از : برآورد مبتنی بر نیـاز ؛ برآورد مبتنی بر درآمد و برآورد مبتنی بر اشتغال کـه توضیحاتی درون مورد آنـها داده خواهد شد .

1-برآورد نیـاز ؛ درون این روش ابتدا تعداد خانوار فعلی با تعداد مسکن موجود مقایسه و براساس یک استاندارد معین کمبود برآورده مـی شود سپس با اعمال نرخ رشد جمعیت و افزودن آن بـه مساکنی کـه بدلیل استهلاک و یـا پایین بودن کیفیت درون سالهای آتی از رده خارج خواهند شد تعداد مسکنی را کـه باید ظرف مدت معین ساخته شوند محاسبه مـی کند . این روشی درون برنامـه ریزیـهای مسکن اغلب طرحهای جامع شـهری کـه برای شـهرهای ایران تهیـه شده اند بکار شده هست .

2-برآورد مبتنی بر درآمد ؛ درون این روش نقطه شروع برنامـه ریزی توان اقتصادی خانوار هست . درآمد ملی هست که توان خرید یـا ساخت قسمت معینی از مسکن مستقیماً از آن قابل استنتاج هست بدلیل ترتیب مـی توان تعیین کرد کـه هم گروه شغلی از نظر مقدار درآمد چه مقدار زیر بنا و زمـین مس مـی تواند درون اختیـار داشته باشد درون وایع یک درآمد معین دارای امکانات متفاوتی به منظور تأمـین مسکن هست . بنابراین یکی از اه برنامـه ریزی تعیین مناسبترین امکان از مـیان انواع امکانات خواهد بود و در این زمـینـه طرز تلقی افراد از مسکن و واحد مس مانند عوامل فرهنگی نحوه زیست و استفاده از مسکن و بالاخره مفهوم مسکن بـه عنوان نوعی سرمایـه گذاری نیز نقش تعیین کننده ای دارد .

3-برآورد مبتنی بر اشتغال ؛ چون ممکن پدیده ای پیچیده و چند بعدی هست برآورد براساس اشتغال مـی تواند که تا حدودی جوابگوی این پیچیدگی باشد زیرا نوع شغل ، که تا حدودی سطح درآمد ، سطح سواد ، نوع فرهنگ و در مجموع منزلت اجتماعی افراد را بیـان مـی کند علاوه بر آن مـی توان با توجه بـه نوع شغل چشم انداز درآمد و قدرت اقتصادی خانوار را درون آینده ترسیم کرد . کـه البته هر کدام از این شیوه های برآورد کـه علمـی ترین آنـها برآورد براساس اشتغال هست دارای اشکالاتی هستند و برآورد براساس اشتغال اساس سیـاستگذاریـهای کلان درون برنامـه ریزی مسکن هست در حالیکه دسته بندی بر حسب درآمد و نیـاز درون سطح خرد و در پروژه های مناطق شـهری مورد استفاده قرار مـی گیرد . درون بررسی طرح جامع شـهر خرم آباد مشخص شد کـه نوع برآورد آن ، برآورد مبتنی بر نیـاز هست که بُعد زمانی این طرح چشم اندازی حدود 15 سال را شامل مـی شود کـه از سال 1385 آغاز و افق این طرح درون سال 1400 خواهد بود همچنین درون این طرح جهت بررسی امکانات رشد کالبدی و توسعه شـهری خرم آباد مـی بایست مجموعه عوامل طبیعی ، محیط زیست ، چگونگی تحولات جمعیتی و فعالیتهای اقتصادی بـه عنوان سه عامل مـهم و با تأثیرات متقابل بر یکدیگر را مد نظر داشت . بررسی مجموعه عوامل فوق تصویری از امکانات و محدودیتهای رشد فیزیکی شـهر و شناخت کافی به منظور پیش بینی مصرف زمـین و توزیع فعالیتها درون آینده را ارائه مـی دهد . ( پور محمدی محمد رضا ، 1379 ، ص 55 )

ایرادات طرح جامع شـهر خرم آباد :

1-برآورد کمبودها ( کمـی و کیفی ) و نیـازهای عمرانی شـهر درون زمـینـه های مختلف از جمله : مسکن ، آموزشی ، بهداشتی – درمانی ، فرهنگی ، ورزشی ، فضای سبز ، تجاری ، حمل و نقل انبارها ، اداری و انتظامـی ، صنعتی ، جهانگردی درون طرح جامع استانداردهای برنامـه ریزی آرمانی هست و استانداردها بـه شکل منطقه ای نیست بلکه بـه صورت کلی مـی باشد .

2-در طرح جامع الگش بینی تقاضای مسکن درون نظر گرفته نشده هست .

3-اطلاعات مورد نیـاز درون امر برنامـه ریزی مسکن درون نظر گرفته نشده هست .

4-مسأله استاندارد مسکن درون طرح جامع بررسی نشده هست .

5-روستاهای نزدیک شـهر از جمله روستای پاپی خالدار ، روستای سراب یـاس ، فلک الدین و ... را جزء محدوده شـهر محسوب نکرده است.

6-خصوصیـات اجتماعی و فرهنگی خانوارها را درون نظر گرفته نشده هست .

7-وضعیت اشتغال : درون بخش مسکن اشتغال جتماً حتما در نظر گرفته شود .

8-جلوگیری از توسعۀ بی رویۀ شـهری و اشتغال غیر ضروری زمـینـهای کشاورزی از سمت شمال و جنوب شـهر

9-در طرح جامع عنوان شده کـه همزمانی این طرح با طرح 1404 کشوری باعث پیشرفت شـهر خرم آباد شده درون صورتی کـه براساس تحقیقات این طرح باعث پیشرفت نشده هست .

نتیجه گیری :

با توجه بـه گرایشـها و سیـاستهای دولت درون زمـینـه حداکثر بهره برداری از ظرفیت محدوده فعلی شـهرها بـه منظور پرهیز هرچه بیشتر از گسترش افقی شـهرها ، سرانـه سطح زمـین مس و شبکه های درون طرح جامع ، نسبت بـه وضع موجود ، بـه مـیزان قابل تاوجهبی کاهش یـافته هست . لیکن درون مورد خدمات و تأسیسات و تجهیزات ضروری شـهری بـه دلیل کمبودهای شدید فعلی و ضرورت ارتقا بـه سطح حداقل قابل قبول سرانـه سطح زمـین که تا حدی افزایش یـافته هست .

در طرح جامع نکات زیر مورد توجه قرار مـی گیرد :

1-حداکثر استفاده از خصوصیـات نواحی و مناطق مختلف شـهر درون ارتباط با مسائل سکونتی و جمعیتی و تأمـین خدمات

2-شناسایی و حفظ آثار و ارزشـهای فرهنگی و باستانی

3-پیش بینی امکانات اقتصادی درون زمـینـه افزایش امکانات شـهرداری و چگونگی استفاده از استعدادها رشد اقتصادی شـهر بـه منظور کارایی هر چه بیشتر برنامـه های عمرانی شـهر

4-شناسایی ساختار معابر بـه عنوان استخوان بندی شـهری و نحوه اصلاح ساختار شبکه معابر شـهری بنابراین نتیجه مـی گیریم مسکن درون مـیان ننیـازهای انسان از بنیـادین ترین آنـها محسوب مـی شود ، اما اهمـیت مسکن بـه این خاطر نیز هست کـه وجودش مـی تواند حسی از امنیت بـه خاطر اقامت گزیدن درون خانـه ایجاد کند .

پیشنـهاد و پژوهش :

برای رفع مشکل مسکن حتما آپارتمان نشینی گسترش یـابد . به منظور از بین بردن زاغه نشینی ، دولت حتما واحدهای مس غیر استاندارد را از بین ببرد و برای زاغه نشینان خانـه های سازمانی ایجاد کند و با قیمت نازل درون اختیـار آنـها قرار دهد . به منظور جلوگیری از افزایش قیمت خانـه و مبارزه با کمبود مسکن ، حتما از تعداد متقاضیـان خانـه کاسته شود . ایجاد خانـه های سازمانی کمک مؤثری درون رفه مشکل مسکن هست . وام مسکن بـه متقاضیـان مـی تواند از شدت مشکل مسکن بکاهد . مسئله مسکن را حتما در ارتباط با روابط تولیدی و طبقات اجتماعی حاکم بر جامعه مورد بررسی قرار داد . ( عابدین درکوش سعید ؛ درآمدی بـه اقتصاد شـهری ، ص 139 )

اقدامات ضروری به منظور برنامـه ریزی طی مراحل زیر صورت مـی گیرد :

1-گردآوری و تهیـه اطلاعات مورد نیـاز

2-تجزیـه و تحلیل اطلاعات ، برآورد مـیزان عرضه ، خصوصیـات عرضه ، تخمـین نیـاز و تقاضای مسکن

3-تعیین راهبردها ، روشـها و الگوهای برنامـه ریزی به منظور پیش بینی آینده .

روشـهای معمول درون برنامـه ریزی مسکن را چنین مـی توان خلاصه کرد :

1-روش استفاده از مدلهای اقتصاد سنجی کـه وضعیت بازار را درون ارتباط با متغیرهای اقتصادی و اجتماعی بررسی مـی کند .

2-روش استفاده از مدل چند بخشی کـه ارتباط بخش مسکن با بقیۀ بخشـهای اقتصادی را تعیین مـی نماید . ( پور محمدی محمد رضا ؛ برنامـه ریزی مسکن ، ص 35 )

در روش متداول برنامـه ریزی مسکن ابتدا عوامل تعیین کننده تقاضا شناخته شده و با توجه بـه روند گذشته به منظور آینده تقاضا پیش بینی مـی گردد ، این عوامل عبیـارتند از :

1-کمبود واحدهای مس

2-نرخ تشکیل خانواده

3-استهلاک واحدهای مس

4-ذخیره خانـه های خالی

5-واحدهایی کـه بر اثر حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و یـا بر اثر حوادثی مانند جنگ تخریب مـی شوند . ( پور محمدی محمد رضا ؛ برنامـه ریزی مسکن ، ص 42 )

عوامل مؤثر بر تقاضای مسکن عبارتند از :

الف) عوامل جمعیت شناختی

ب)عوامل اقتصادی

ج) عوامل فرهنگی

د) سیـاستهای دولت

هـ ) شرایط اعطای وام و دیگر تسهیلات اعتباری ( پور محمدی محمد رضا ؛ برنامـه ریزی مسکن ، ص 49 )

در تحلیل تقاضای مسکن عواملی حتما مورد توجه باشند کـه عبارتند از :

الف) گروههای خانوار درون جستجوی مسکن

ب) کیفیت مساکن مورد تقاضا

ج) نحوۀ اشغال

د) نوع واحد مسکی

هـ ) بعد زمانی

همچنین تقاضای مسکن را از دو نظر یکی ماهیت تقاضا و دیگری بعد زمانی تقاضا مـی توان بررسی کرد . روش مبتنی بر نیـاز بـه دو روش تقسیم مـی شود کـه عبارتست از روش کلی و روش خام .

روش کلی ، بیشتر به منظور نقاطی کـه آمارهای اساسی برآوردها درون دسترس باشد ، کاربرد دارد ، روش خام به منظور مقاطی کـه آمار اساسی ندارد پیشنـهاد شده هست . ( پور محمدی ، 1379 ، ص 51 )

داشتن آمار و اطلاعات درست و بهنگام ، اساس برنامـه ریزی هست . اطلاعات مورد نیـاز درون امر برنامـه ریزی مسکن عبارتند از :

1-آمار حسابهای ملی

2-آمارهای جمعیتی

3-اطلاعات اقتصادی جامعه

4-اطلاعات مربوط بـه تسهیلات عمومـی شـهری راجع بـه مسکن

5-اطلاعات مربوط بـه وضعیت مسکن

6-آمار و شاخصهای مربوط بـه هزینـه ایجاد مسکن

7-اطلاعات مربوط بـه صنعت ساختمان

8-اطلاعات مربوط بـه زمـین

9-مدیریت عمومـی مسکن

10-اطلاعات مربوط بـه مؤسسات مالی ذی ربط درون امر مسکن

11-اطلاعات مربوط بـه قوانین مرتبط با امر مسکن ( پور محمدی ، 1379 ، ص 63 )

نیـاز شدید بـه مسکن کـه حاصل رشد جمعیت و مـهاجرت هست ، برنامـه ریزان و مدیران ملی و محلی را به منظور افزودن بـه سرعت تولید تحت تأثیر قرار مـی دهد ولی حتما توجه داشت کـه نباید کیفیت را فدای کمـیت کرد . به منظور جلوگیری از هدر رفتن این سرمایـه و حفظ جان ساکنان و ایجاد شرایط مناسب بهداشتی و بسیـاری از مسائل دیگر ، لازم هست در بحث مسکن بـه استانداردهای مسکن توجه شود . استانداردها بـه دو نوع آرمانی و واقع گرایـانـه تقسیم مـی شوند .

هدف از تدوین استانداردهای مسکن :

1-کاهش بیش از حد تراکم جمعیت

2-بالا بردن ایمنی ساختمانـها درون برابر حوادث و بلایـای طبیعی

3-از بین بردن شرایط بهداشتی نامناسب و ... مـی باشد . درون تدوین استانداردهای مسکن عوامل زیر را مـی توان درون نظر گرفت :

1-عوامل اقتصادی

2-عوامل انسانی و اجتماعی

3-عوامل فرهنگی

4-عوامل اقلیمـی

5-تراکم

6-فضا

7-بهداشت و نظافت . ( پور محمدی ، 1379 ، ص 69 )

منابع و مأخذ :

1-رهنمایی محمد تقی و شاه حسینی پروانـه ؛ « فرآیند برنامـه ریزی شـهری ایران » ، مرکز توسعه و تحقیق علوم انسانی ، 1383 .

2-شکوئی حسین ؛ « دیدگاه های نو درون جغرافیـای شـهری » ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها ، 1383 )

3-توفیق فیروز ؛ « مجموعه مباحث و روشـهای شـهرسازی : مسکن » ، مرکز مطالعات و تحقیقاتی شـهرسازی و معماری ، 1369 )

4-پور محمدی محمد رضا ؛ « برنامـه ریزی مسکن »،مرکز تحقیقف و توسعه علوم انسانی ، 1379 )

5-بلیک مور ، کن ؛ « مقدمـه ای بر سیـاستگذاری اجتماعی » ، انتشارات جامعه شناسان ، 1388 )

8-عابدین درکوش سعید ؛ « درآمدی بـه اقتصاد شـهری » ، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران ، 1372 .

9-طرح جامع شـهر خرم آباد ، بعد تکنیک مـهندسین مشاور .

10- سید علی و رفیعیـان مجتبی ، ( 1383 ) ، عنوان مقاله : ارزیـابی مـیزان تحقق پذیری طرحهای جامع و تفصیلی شـهرهای استان آذربایجان شرقی .

11-

مطالب مشابه :

آشنایی کامل با رشته مـهندسی برق

انجمن علمـی برق پیـام نور خرم آباد دانشگاه جامع سازی سیستم به منظور انتقال پیـام با

قتل عام خانوادگی درون خرم آباد

زیست دانشگاه پیـام نور بامداد امروز درون محله قديمي شـهر خرم‌آباد بـه نام پشت سیستم جامع

ازGSM که تا LTE: مقدمـه ای بر شبکه‌های تلفن همراه و پهن باند موبایل

انجمن علمـی برق پیـام نور خرم آباد سیستم جامع سری کتاب‌های سیستم‌های ارتباطی برای

آشنايي با قلعه فلک الافلاک - خرم آباد

زیست دانشگاه پیـام نور تپه فلك الافلاك درون گلوگاه دره خرم آباد سیستم جامع

لیست دروسی کـه انجمن بـه آقای شریفی پور داده اند...

انجمن علمـی برق پیـام نور خرم آباد سیستم جامع بررسی سیستم های قدرت

لیست ارائه دروس و جدول تطبیق سال تحصیلی 94-93 دوره کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته

انجمن علمـی برق پیـام نور خرم آباد. 3faziya@gmail.com. صفحه سیستم جامع

اطلاعیـه برگزاری جشن روز مـهندس

صفحه اول آرشيو مطالب| پست الكترونيك| باشگاه دانشجویـان پیـام نور| سیستم پیـام نور خرم آباد.

بررسی بخش مسکن درون طرح جامع جدید شـهر خرم آباد

دانشجویـان دانشگاه پیـام نور درون درون سیستم جامع شـهر خرم آباد مشخص شد کـه نوع

طرح تبدیل دانشگاه آزاد اسلامـی خرم آباد از بزرگ بـه جامع

دانشگاه آزاد خرم آباد از دید آزاد اسلامـی خرم آباد از بزرگ بـه جامع پـیـــام نـــور.

برچسب :
سیستم جامع پیـام نور خرم اباد

[بررسی بخش مسکن درون طرح جامع جدید شـهر خرم آباد جمعیت محله فلک الدین خرم اباد]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 04 Jul 2018 17:39:00 +0000